Geçmiş Yıl Zararlarının Bilanço Kalemlerinden Mahsup Edilmesi Halinde Beyanname Üzerinde İndirim Hakkı Ortadan Kalkar Mı?

1-GİRİŞ

Şirketlerin kuruluş gayesi hiç kuşkusuz kar elde etmektir. Ancak ekonomik kriz, sektörel daralma, yurt dışı krediler, ithalat nedeniyle kurların yükselmesi vb. sebeplerle şirketler faaliyet dönemleri içinde zarar edebilmektedirler. Şirketlerin zarar etmesi halinde ise, bilançolarında görülen bu geçmiş yıl zararları hem müşteriler nezdinde, hem kredi alabileceği bankalar nezdinde hem de firmanın halka açık bir şirket olması halinde ortakları nezdinde eksi puan ya da olumsuz bir durum oluşturmaktadır. Böyle bir durumda ise şirketler geçmiş yıl zararlarını, geçmiş yıl karlarından mahsup edilmek suretiyle, sermaye azaltımı yöntemiyle ya da ortaklardan zarar kadar para tahsil ederek bu zararları muhasebe kayıtlarından çıkarabilmektedirler.

Geçmiş yıl zararlarının yukarıda saydığımız yöntemlerden biri ile kapatılarak bilanço hesaplarından çıkarılması halinde, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde beyan edilen geçmiş yıl zararlarının indirim hakkının cari dönemde ve sonraki dönemlerde ortadan kalkıp kalkmayacağı hususu bu makalemizde işlenecektir.

2- Kurumlar Vergisi Beyannamesinde Zarar Mahsubunun Yapılabilmesinin Şartları

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu((T.C. Yasalar. 2006) ’nun 9’uncu maddesinde kurumlar vergisi beyannamesinden indirilebilecek geçmiş yıl zararları, devir ve tam bölünme dolayısıyla devralınan kurumların geçmiş yıl zararları ve yurt dışı faaliyetlerden oluşan zararların indirim konusu yapılabilme şartları belirtilmiştir. Söz konusu maddeye göre; Kurumlar vergisi beyannamesinde her yıla ilişkin tutarlar ayrı ayrı gösterilmek beş yıldan fazla nakledilmemek şartıyla geçmiş yılların beyannamelerinde yer alan zararlar indirilebilmektedir.

Kanun’un 20’nci maddesinin birinci fıkrası çerçevesinde devralman kurumların devir tarihi itibarıyla öz sermaye tutarını geçmeyen zararları ile 20’nci maddenin ikinci fıkrası kapsamında gerçekleştirilen tam bölünme işlemi sonucu bölünen kurumdaki öz sermayesinin devralınan tutarını geçmeyen ve devralman kıymetle orantılı zararların indirilmesinde aşağıdaki şartlar ayrıca aranır:

1)Son beş yıla ilişkin kurumlar vergisi beyannamelerinin kanunî süresinde verilmiş olması.

2)Devralınan kurumun faaliyetine devir veya bölünmenin meydana geldiği hesap döneminden itibaren en az beş yıl süreyle devam edilmesi.

Bu şartların ihlâli halinde, zarar mahsupları nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler için vergi ziyaı doğmuş sayılır….” hükmüne yer verilmiştir. Ayrıca unutulmaması gereken bir husus ise beyannamede gösterilen geçmiş yıl zararının izleyen döneme ait kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilmeyip indirim hakkının kullanılmaması halinde, beş yıl içindeki sonraki yıllarda indirim hakkı kullanılamayacaktır. Konuyla ilgili verilen bir özelge aşağıdaki gibidir;

“Bu hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, 2005 ve 2006 yılı kurumlar vergisi beyannamelerinde indirim imkanı olduğu halde kurum kazancından indirilmeyen 2004 yılı zararının, 2008 yılı kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılması mümkün olmayıp 2005 ve 2006 yılı kurumlar vergisi beyannamelerinin düzeltilmesi yoluyla da indirimi mümkün değildir.”(İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı, 2012)

Ancak Bakanlık daha sonra bu görüşünü esneterek düzeltme beyannamesi verilmek suretiyle ilgili dönem beyannamesinde yer alan geçmiş yıl zararının sonraki dönem beyannamesinde indirim konusu yapılabileceğini belirtmiştir;

“Buna göre, 2005 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde zarar beyan edilmesi nedeniyle kurum kazancından indirim konusu yapılamayan ve anılan beyannamede gösterilmeyen 2004 yılı zararının, söz konusu 2005 yılı beyannamesinin düzeltilerek 2004 yılı zararının bu beyannamede gösterilmesi halinde, 2006 yılı kurumlar vergisi matrahının tespitinde indirim konusu yapılmasında herhangi bir sakınca bulunmamaktadır.” (İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı, 2012)

3- GEÇMİŞ YIL ZARARININ BİLANÇO HESAPLARINDAN ÇIKARILMASI HALİNDE BEYANNAME ÜZERİNDE İNDİRİM HAKKI DEVAM EDER Mİ?

Muhasebe tekniği açısından geçmiş yıl zararları, bir bilanço hesabı olan 580-Geçmiş Yıl Zararları Hesabında izlenmektedir. Bu zararlar geçmiş yıl karlarından mahsup edilmek suretiyle, sermaye azaltımı yöntemiyle ya da zararın ortaklardan karşılanması suretiyle kapatılabilmesi mümkün olmaktadır.

Örneğin geçmiş yıl zararlarının sermaye azaltımı suretiyle kapatılması halinde aşağıdaki muhasebe kaydı yapılacaktır.

———————–/———————————-

500-Sermaye Hesabı-                                                      XXX

                                   580- Geçmiş Yıl Zararları Hesabı                  XXX

Sermaye azaltımı

———————————————————-

Sermaye azaltımı yoluyla geçmiş yıl zararının kapatılmasında dikkat edilecek husus ise, sermaye içerisinde fonlardan ve yedek akçelerden, geçmiş yıl karlarında yapılan bir ilavenin olup olmadığıdır. Sermaye azaltımının, ortaklar tarafından nakden veya aynen yapılan ödemelerden karşılanması halinde, ortakların esas olarak işletmeye koydukları sermayeyi Türk Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde geri almış olmaları nedeniyle vergisel açıdan herhangi birişlem yapılmayacak olup, ödenmiş sermayenin olağanüstü yedek akçenin sermayeye ilave edilmesinden kaynaklanan kısmının geçmiş yıl veya cari dönem zararlarına mahsubu suretiyle sermaye azaltımına konu edilmesi kâr payı dağıtımı olarak değerlendirilmeyeceğinden vergi kesintisi yapılmaması ancak, Ödenmiş sermayenin yeniden değerleme artış fonlarının sermayeye ilave edilmesinden kaynaklanan kısmının sermaye azaltımına konu edilmesi halinde, sermaye azaltımına konu edilen tutar üzerinden Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin Mülga “Yeniden Değerleme” başlıklı bölümünün birinci fıkrası uyarınca kurumlar vergisi hesaplanarak ödenmesi gerekmektedir.

Dolayısıyla yapılacak olan sermaye azaltımında öncelikle değer artış fonu, gayrimenkul satış kazancı ve geçmiş yıl kârlarının işletmeden çekildiğinin kabulü gerekmekte olup azaltılan sermaye tutarı, değer artış fonu, gayrimenkul satış kazancı, geçmiş yıl kârları ve yedek akçe tutarından fazla ise fazlalığın, şirket ortakları tarafından nakit olarak konulan sermayeden kaynaklandığının kabul edilmesi gerekmektedir. (İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı, 2012)

Yukarıda yer alan yevmiye kaydında yer aldığı üzere geçmiş yıl zararlarının muhasebe tekniği ile kapatılıp, bilanço kalemlerinden çıkarılması halinde  bu işlem şirketlerin kurumlar vergisi  beyannamesinde gösterilen geçmiş yıl zararlarını etkileyecek midir? Geçmiş yıl zararlarının  beyanname üzerinde indirim konusu yapılabilmesi için gerekli şartlar Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 9’uncu maddesinde tek tek sayılmıştır. Çeşitli yöntemlerle bu zararların bilançodan çıkarılması işlemi kurumlar vergisi beyannamesinden bağımsız olarak yapılan bir işlem olup ayrıca Kanun’da indirimin yapılamayacağına yönelik bir düzenleme de bulunmamaktadır. Dolayısıyla mükelleflerin geçmiş yıl zararlarını sermaye azaltımı, zararın ortaklardan karşılanması, karlardan karşılanması vb. yollarla bilançodan çıkarılması işlemi, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde gösterilen geçmiş yıl zararlarının sonraki dönemlerde (yasal süre içerisinde) indirim konusu yapılmasını etkilemeyecektir. Konu ile ilgili verilen bir özelge aşağıdaki gibidir;

“… Öte yandan, kurumlar vergisi mükellefleri geçmiş yıl zararlarının izleyen dönem karlarına, yedeklere veya sermayeye mahsubunu yaparak veya ortaklardan zarar kadar para tahsil ederek bu zararları muhasebe kayıtlarından çıkarabilmektedirler. Kurumlar vergisi mükelleflerinin geçmiş yıl zararlarının Türk Ticaret Kanununun ilgili hükümleri çerçevesinde sermaye azaltımı yoluyla kapatılması halinde, bu zararların muhasebe kayıtlarında görülmesi mümkün olmayacaktır. Ancak, geçmiş yıl zararlarının bu şekilde kapatılması işlemi, ticari bilanço ile ilgili bir işlem olup bu işlemin yapılmış olması mükelleflerin gerçekte var olan zararlarının mahsup edilebilme imkanını da ortadan kaldırmayacaktır.

Bu hüküm ve açıklamalara göre, şirketinizin geçmiş yıl zararlarının sermayeye eklenebilecek nitelikte fonlardan veya yedek akçelerden mahsup edilerek kapatılması, söz konusu geçmiş yıl zararlarının, Kurumlar Vergisi Kanununun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde yazılı şartlar dahilinde ve beş yıllık mahsup süresi de dikkate alınarak kurum kazancından indirilmesine engel teşkil etmeyecektir.” (Van Valiliği Defterdarlık Genel Müdürlüğü 2014)

4- SONUÇ

Geçmiş yıl zararlarının beyanname üzerinde indirim konusu yapılabilmesi için gerekli şartlar Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 9’uncu maddesinde sayılmıştır. Kurumlar vergisi matrahının tespitinde, kurumlar vergisi beyannamesinde her yıla ilişkin tutarlar ayrı ayrı gösterilmek ve beş yıldan fazla nakledilmemek şartıyla geçmiş yılların beyannamelerinde yer alan zararlar indirim konusu yapılabilmektedir.

Şirketler geçmiş yıl zararlarını çeşitli yöntemlerle bilanço kalemlerinden çıkartabilmektedir. Geçmiş yıl zaralarının bilançodan çıkarılması işlemi kurumlar vergisi beyannamesinden bağımsız olarak yapılan bir işlem olup, ayrıca Kanun’da indirimin yapılamayacağına yönelik bir düzenleme de bulunmamaktadır. Mükelleflerin geçmiş yıl zararlarını sermaye azaltımı, zararın ortaklardan karşılanması, karlardan karşılanması vb. yollarla bilançodan çıkarılması işlemi, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde gösterilen geçmiş yıl zararlarının yasal süre içerisinde indirim konusu yapılmasını etkilemeyecektir.

KAYNAKÇA

Gelir İdaresi Başkanlığı (03.04.2007) 1 Sıra No’lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı (09.06.2011) B.07.1.GİB.4.34.16.01-KVK 9-679 sayılı Özelgesi

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı (05.12.2012) 62030549-125[9-2012/58]-3132 sayılı Özelgesi

İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı (11.05.2011) B.07.1.GİB.4.34.16.01-KVK 9-491 sayılı Özelgesi

T.C. Yasalar (21.06.2006) 5520 sayılı Kurumlar Verisi Kanunu. Ankara.Resmi Gazete( 26205 sayılı)

Van Valiliği Defterdarlık Gelir Müdürlüğü ( 25.12.2014 ) 60757842-5520-26 sayılı Özelgesi

* Bu Makale İSMMMO’nun izni ile yayınlanmış olup, Mali Çözüm Dergisi’nin 129. Sayısında yer almaktadır. İSMMMO’ya ve Değerli Yazara MÜHAK’a desteklerinden ötürü teşekkür ederiz.

Kaynak: http://www.vmhk.org.tr/gecmis-yil-zararlarinin-bilanco-kalemlerinden-mahsup-edilmesi-halinde-beyanname-uzerinde-indirim-hakki-ortadan-kalkar-mi/